ماجرای حاشیه های دنباله دار "حمید هیراد" به كجا رسید؟

به گزارش نما، حمید حسین زاده که با نام هنری «هیراد»، میان اهالی هنر و دوستداران موسیقی شناخته شده است، خواننده ای است که در سال 96 سری در میان سرهای بزرگان موسیقی پاپ در آورد و با صدا و اشعار متفاوتش، جایگاه خوبی در میان مخاطبان موسیقی پیدا کرد.

هر چند ابتدا سنتی می خواند و حتی شعر هم می گفت، اما با قرارداد جدیدی که امضا کرد، بیشتر با موج موسیقی کشور همراه شد.

پرده اول: پرواز در آسمان هنر اول

پایان کم دیده شدن ها و آغاز شهرت و شنیده شدن، فرا رسید. هرچه از فعالیت های هنری هیراد می گذشت، وی مشهورتر و حتی محبوب تر می‌شد. ابتدا با پازل بند قطعه «بی تاب» را خواند. «شوخیه مگه»، «یار»، «نیمه جان»، «دلارام» (همراه با پازل بند)، «فراموش کن»، «خدا» و غیره، قطعاتی است که در سال 96 با صدای هیراد، بارها و بارها میان هنر دوستان شنیده می شد.

هیراد با حضور در برنامه دورهمی، محبوب تر هم شد و معدود کسانی که صدایش را نشنیده بودند و یا علاقه خاصی به موسیقی نداشتند، هم با او آشنا شدند.

هیراد ترکیبی از شعر سنتی و امروزی را با ترفندی متفاوت به اثری جدید تبدیل می کرد و قطعه هایی را با این اشعار می خواند.

پرده دوم: امتحانی بزرگ از جنس انتقاد

سرقت ادبی مسئله ای نیست که به تازگی در ادبیات به وجود آمده باشد؛ این مسئله در تاریخ ادبیات ایران سابقه ای طولانی دارد. سرقت ادبی انواع مختلفی دارد یکی از انواع آن این است که شخصی شعر شاعری را به نام خود منتشر کند. حالا در موسیقی ایران، اتفاق مشابه آنچه در گذشته می افتاد، رخ داده است.

اولین واکنش را در ماه های پایانی سال 96 علیرضا بدیع نشان داد. وی در برنامه «چشم شب روشن» -که از شبکه چهار سیما پخش می‌شود- به سرقت ادبی حمید هیراد از آثار شاعران دیگر اشاره کرد. به دنبال آن صابر قدیمی از طنزپردازان و ترانه سرایان کشورمان در قالب طنز به همین مسئله اشاره کرد.اما آنچه این دو مطرح کردند تا چه اندازه صحت دارد؟!

در فضای مجازی و از گوشه و کنار، عده ای از شاعران و اهالی شعر و ادب، از سرقت ادبی در اشعار قطعات حمید هیراد خبر می دادند و از این می گفتند که اشعاری که هیراد به اسم خودش منتشر کرده، سرقت ادبی است.

در اوایل سال 97 شاعران کشورمان کمپینی به نام نه به سرقت ادبی راه انداختند تا به وسیله آن بتوانند از سرقت های ادبی در فضای ترانه و شعر کشور جلوگیری کنند.

علاوه بر ایجاد کمپین نه به سرقت های ادبی، جمعی از شاعران و ترانه سرایان بیانیه ای منتشر کردند. در این بیانیه آمده است:

«بیانیه‌ی اعتراضی جمعی از شاعران و ترانه‌سرایان به تضییع حقوق مولفین و حواشی ایجاد شده توسط حمید هیراد:

در کشور ما، احترام به حق مالکیت اثار هنری امری‌ست فراموش شده و درین میان، شاعران بسیاری نیز قربانی آن شده‌اند. از سویی عدم واکنش صنفی نیز به وخیم تر شدن این ناهنجاری انجامیده است. یکی از وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد، صیانت از آثار ادبی‌ است. طبیعتا زمانی ‌که این مسئولیت پذیری در قبال آثار کسانی چون مولانا و شهریار تبریزی و سیمین بهبهانی وجود نداشته باشد، شعر و ترانه‌ی امروز نیز از گزند دستبرد نوآمدگان در امان نخواهد ماند.

ما جمعی از شاعران و ترانه‌سرایان ضمن ناپسند دانستن سرقت ادبی و محکوم کردن آن، موارد زیر را که توسط #حمید_هیراد خواننده صورت گرفته‌است؛ ناشایست دانسته و خواستار رسیدگی مراجع ذیربط در جهت احقاق حقوق از دست رفته صاحبان آثار به شرح زیر هستیم:

۱. استفاده اثر بدون کسب مجوز از صاحب اثر

۲. ضایع کردن حقوق مادی_معنوی شاعران و ترانه‌سرایان

۳. جعل نام و دستبرد در متن بدون اطلاع و رضایت صاحب اثر

۴. تلفیق ابیاتی از شعرای مختلف بدون کسب اجازه و ثبت تمامیت این کلاژ به نام حمید هیراد در پوستر و صفحه شخصی وی.

۵. هتاکی و طرح داعیه‌ی شکایت از منتقدان و افرادی که در جهت تنویر افکار عمومی اقدام کرده‌اند

در پایان ضمن پافشاری بر مصالح صنفی خویش اعلام‌ می‌داریم که تا احقاق حق یک‌یک شعرایی که به دلیل نداشتن رسانه‌ای رسا، از گفتار وا مانده‌اند، از کار نخواهیم ماند.

بخشی از امضا کنندگان:

علی آذر، اکبر آزاد، روزبه آزادی، محسن انشایی، علی ایلیا، مهدی ایوبی، سارا بالو، علیرضا بدیع، روزبه بمانی، محمدعلی بهمنی، سعید بیابانکی، امیر پیرنهان، پریا تفنگ‌ساز، امیر توده فلاح، کمال حسینیان، سعید دبیری، الهام دیداریان، رویا دیژن، ایرج زبردست، صابر ساده، هما سعادت، امید صباغ نو، آریا صلاحی، حمیدرضا صمدی، حامد صوفی‌پور، آبا عابدین، ایمان عباس پی، حامد عسکری، امیرحسین مدرس و ...

مجمع تخصصی کانون های ادبی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی هم در اعتراض به سرقت های ادبی در فضای ادبیات بیانیه ای را صادر کرد. در بخشی از این بیانیه آمده است:

بسمه تعالی

گذر رودخانه پرطلاطم زمان قرنهاست پیکره گوهر با ارزش ادبیات این مرز و بوم را صیقل داده و هزاران نفر از با ارزش ترین انسانها هزاران هزار ثانیه،دقیقه و ساعت از با ارزش ترین لحظات عمر خود را صرف حراست و نگهبانی از این گوهر هویت بخش کرده اند.

آنچه در این مسیر پر فراز و نشیب همواره مایه رنجش خاطر و باعث ایجاد زحمت مضاعف برای دغدغه مندان این عرصه مهم و حیات بخش فرهنگ ما بوده، وجود کج سلیقگی ها، سطحی نگری ها و بدبینی ها بوده است.

در این میان گاهی بروز مقطعی و متاسفانه پررنگ و صدای برخی جریانها ضربه های سختی به سمت و سوی ذائقه هنری جامعه وارد کرده است و تلاشها و نصایح دلسوزان این عرصه همواره در هیاهو و التهاب موجود نادیده گرفته شده و حتی مورد هجمه واقع شده است.

لذا مجمع تخصصی کانون های ادبی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با توجه به مسئولیت و اهداف مهم خود در جهت ارتقا و هدایت صحیح استعداد دانشجویان این آب و خاک، وظیفه خود می داند پشتیبانی خود را از دلسوزان ادبیات این کشور صرف نظر از هر اسمی اعلام کند و حمایت کامل خود را از جمعی از شاعران کشور که دلسوزانه سعی در اصلاح مسیر آقای حمید هیراد (از خوانندگان کشور) در اصرار به استفاده ناآگاهانه و ناصحیح از اشعار شاعران گذشته و حال در آثار این خواننده را دارند، اعلام می کند.

اما؛

برای روشن شدن بیشتر مسئله سرقت ادبی در ادبیات با ناصر پروانی، شاعر در این باره گفتگو کردیم.

ناصر پروانی با اشاره به اینکه از وقتی شبکه های اجتماعی راه افتاد، بحث سرقت های ادبی قوت بیشتری گرفت گفت: خیلی از افراد به واسطه شبکه های اجتماعی به مخاطب دسترسی پیدا کردند. در گذشته افراد برای اینکه به عنوان شاعر شناخته شوند؛ باید کتاب منتشر می کردند. در این سه سال گذشته که استفاده از فضای مجازی رنگ و رونق گرفته است، سرقت های ادبی به خصوص در فضای مجازی دیده می‌شود. سرقت های ادبی منحر به آنچه درباره خواننده کشورمان هیراد دیده شد، نیست. آنچه الان شاعران روی آن تمرکز دارند سرقت مضمون است شاعری یک مضمون و جلوه خاص شاعرانه را در بیتی می نویسد، فرد دیگری می آید و با زبان دیگری از همان مضمون شاعرانه استفاده می کند. این سرقت اندیشه و نوع تفکر است.

وی افزود: همواره به شاگردانم می گویم خوب است کتاب بخوانید؛ اثار شاعران گذشته و امروز را مطالعه کنید اما باید به گونه ای بنویسید که نوشته شما به نوعی کپی برداری از این نوشته ها نباشد. چون به ورطه سرقت مضمون می افتید. شاعری واژه ای را به کار می برد، بعد افرادی می‌خواهند به بیراهه روند و از همان واژه در اثر خود استفاده می کنند. بهترین راه برای جلوگیری از سرقت های ادبی این است که تفکر جامعه ما این را پس بزند. خود من سیزده مجموعه شعر دارم قبل از اینکه کتابم را منتشر کنم شعرم را در جایی نمی خوانم.

این شاعر بیان کرد: راه جلوگیری از سرقت ادبی این است که کتابخوانی و آگاهی عمومی مردم از ادبیات بالا برود؛ با کنترل نمی توان خیلی از سرقت ادبی جلوگیری کرد.

محمدرضا طاهری، هم درباره مسئله سرقت های ادبی و راهکار جلوگیری از آن می گوید: راهکارهای قانونی برای جلوگیری از سرقت های ادبی وجود دارد؛ مولفینی که از اثر آن ها سرقت شده مشکل آن ها قابل پیگیری است. راهکار مدنی و اجتماعی آن همین موضع هایی است که در برابر سرقت ادبی گرفته می شود. اهالی فرهنگ یک صدا سرقت ادبی را مطرح می کنند؛ این کار بازتاب خواهد داشت کسانی که می خواهند سرقت ادبی انجام دهند، متوجه می شوند چشم هایی هست که آن ها را تحت نظر دارد.

وی افزود: هنرمندی که اساسی برای کارش وجود ندارد می خواهد سریع شهرتی به هم بزند و سلبریتی شود. با فرهنگ و مطالعه آشنایی ندارد و اینجا آن دستگاهی که وی را مطرح کرده، مسئول است.

پرده سوم: به دنبال بازگشت به عقب

پس از این اتفاقات و انتقادات، ما سعی کردیم که با هیراد مصاحبه ای ترتیب دهیم که چنین اتفاقی رخ نداد و وی هیچ حاضر به مصاحبه در این باره نشد و پس از مدتی بیانیه ای صادر کرد.

بخشی از متن بیانیه «حمید هیراد» را در ادامه می خوانید:

... چندی قبل هم در مصاحبه مکتوبی، بی آنکه داعیه کارشناسی داشته باشم، گفته بودم که استفاده عینی از بخشی از سروده شاعری یا تغییر یافته بیتی از ترانه ای یا بهره مندی محتوایی از شعر سراینده محترمی، منحصر به کار بنده نیست و سابقه ای طولانی در ادب فارسی دارد و نمونه های این بهره مندی اینجانب هم عموما مورد تایید اهالی ادب معاصر، از جمله شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی کشور قرار گرفته است و نمونه های این به اصطلاح «تدوین» و پیوند، هرگز با مخالفت این شورا و یا مشروط نمودن تولید این آثار، مواجه نشده اند و طبعا مثل سایر آثار دارای مجوز در این کشور، دارای سابقه های مستند در دفتر موسیقی وزارت ارشاد است.

البته بنده هم به عنوان عضو کوچکی از جامعه هنری این خاک، برای نشان دادن اعتقادم به ناپسند بودن سرقت ادبی از آثار دیگران و رعایت عرف و ادب، در پیوست معرفی آثار ارائه شده، به ویژه در قطعات اخیر، مرجع هر برداشت را هم ذکر کرده و در صورت دسترسی، از شاعر مورد نظر هم کسب اجازه و رضایت نموده ام. ناگفته هم نماند که پرهیز از ذکر نام صریح و همگانی این عزیزان، صرفا به دلیل فقدان اعتماد کامل به صحت اسامی در محدوده فضای مجازی و تردید اخلاقی در ضایع شدن حقوق صاحبان حقیقی این آثار بوده است نه نیتی دیگر.

او در پایان بیانیه خود نوشته است: «... شاید قدمی به اشتباه رفته باشم یا کلامی به پختگی نگفته باشم، به گمانم فرصت اصلاح شیوه ها و ترمیم اشتباهات سهوی، همیشه فراهم است و همچون امید به لطف واسعه خداوند، همیشه می توان امیدوار بود که دنیای گسترده هنر ، برای ایفای نقش های مختلف و رساندن نغمه های متفاوت، صحنه هایی بسیار بکر و وسیع دارد.»

پس از این بیانیه، محمدعلی بهمنی، رئیس شورای شعر دفتر موسیقی ارشاد در مصاحبه ای گفت: ایشان (هیراد) اشتباه کرده و عذرخواهی هم کرده است. از طرفی رضایت برخی از شاعران که معترض شده بودند نیز جلب شده است. دو شاعر دیگر نیز به زودی حقوق مربوط به آثارشان را دریافت خواهند کرد تا این ماجرا خاتمه پیدا کند.

با این حال باید منتظر باشیم و ببینیم که در آینده نزدیک، اتفاق تازه ای رخ می دهد یا با عذر خواهی هیراد، این ماجرا به پایان رسیده است؟!